Augustus 2021
Door Sierk Plantinga
Op zondag 2 april 2023 is Engelandvaarder Leo Hendrikx in zijn woonplaats Heythuysen op 99-jarige leeftijd overleden. Hij was volgens een persbericht van het Ministerie van Defensie de laatste nog levende vlieger van de luchtmacht die tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft gevlogen.
De op 21 september 1923 in Roermond geboren gymnasiast (5e klas) vertrok op 14 mei 1941 zonder medeweten van zijn ouders met nog drie vrienden uit zijn woonplaats Horn in Limburg op de fiets naar België. Daar verkochten Leo, Paul Barten, Jan Oyen en Harry Feyen hun fietsen en reisden in België verder per trein via Charleroi en Maubeuge naar Parijs. Leo Hendrikx kende de naam van pater W.J. Meuffels, de aalmoezenier voor de katholieke Nederlanders in Parijs en omstreken. Deze bracht het viertal onder in een weeshuis en zorgde ook voor de naam van een pastoor te Nevers vlakbij de Demarcatielijn, de grens tussen bezet Frankrijk en Vichy-Frankrijk.
Ze slaagden er in om met behulp van een bewoner van het dorpje Saint Pierre le Moutier die Demarcatielijn over te steken en Vichy-Frankrijk te bereiken, doch werden daarna gearresteerd door de Franse grensbewaking. Te Montluçon werden ze opgesloten in de plaatselijke gevangenis. Daar wachtte hen een rechtszaak met een straf volgens het vaste tarief van 1 maand gevangenisstraf vanwege het verblijf in Frankrijk zonder geldige papieren. Dankzij consul-generaal Ate Sevenster uit Vichy werd Leo Hendrikx niet veroordeeld en meteen vrijgelaten: hij was nog geen 18 jaar oud. De overige drie werden terug naar de gevangenis gestuurd maar kregen na 18 dagen gratie.
Leo Hendrikx werd eind mei 1941 door Sevenster naar Toulouse gestuurd waar een Nederlands opvangkamp was; de andere drie arriveerden daar kort nadien ook.
Het wachten op een uitreisvisum duurde erg lang, voor twee jongens te lang: zij keerden terug naar Nederland. Leo Hendrikx deed met zijn vriend Paul Barten wat meer Engelandvaarders deden, naar Zwitserland proberen te gaan omdat men dacht dan sneller naar Spanje en Portugal te kunnen komen. Helaas werden zij bij de Frans-Zwitserse grens gearresteerd en vervolgens veroordeeld tot 40 dagen gevangenisstraf in Annecy. Na ongeveer 1 maand werd Barten door bemiddeling van de directeur van het Office Néerlandais te Toulouse Testers vrijgelaten en naar Barcelona gestuurd. Leo Hendrikx mocht op 24 juli via Barcelona naar Bilbao reizen waar hij op 28 juli 1942 scheep ging op de Cabo de Hornos; Barten had hij in Bilbao weer getroffen.
De Cabo de Hornos deed op 25 augustus 1942 Curaçao aan. De beide vrienden stapten daar over op een Britse tanker welke hen naar New York bracht. Vandaar vervolgden zij hun reis naar Canada; daar kregen zij hun eerste militaire training in Stratford en vervolgens in Guelph. Op 12 december 1942 vertrokken zij met veel andere Nederlanders uit Guelph met de Queen Elisabeth naar Engeland: aankomst in Schotland op 17 december 1942 en transport naar Wolverhampton, het basiskamp voor de Prinses Irene Brigade.
Die Prinses Irene Brigade was niet precies wat Leo voor ogen stond. De Brigade had ook niet een geweldige naam. Vandaar dat Leo Hendrikx poogde om in Londen uit te vinden of er voor hem niet een meer geschikte plek bij de Nederlandse krijgsmacht te vinden was. In Londen werd hij op de thee uitgenodigd bij koningin Wilhelmina en vond hij ook een beter bij zijn ambities passend krijgsmachtonderdeel: hij tekende bij de RAF.
Leo Hendrikx
Na een eerste keuring kreeg hij in Canada zijn opleiding tot vlieger. Op 2 april 1944 kreeg hij zijn ‘wings’ en zijn benoeming tot tweede luitenant volgde daarna. Na terugkeer in Engeland volgden nog diverse trainingen. En eind november kreeg hij de gelegenheid om in het net bevrijde Limburg zijn familie in Horn even op te zoeken.
In maart 1945 werd Leo Hendrikx overgeplaatst van zijn Engelse onderdeel naar het 322 squadron, een onderdeel met Nederlands personeel. Dit squadron had toen zijn tijdelijke basis in Schijndel.
Nadat hij al een aantal vluchten had gemaakt werd hij op 1 april, ‘een bizarre 1 aprilgrap’, laagvliegend onder het wolkendek door Duits afweergeschut aangeschoten en moest hij een noodlanding maken. Hij bracht het er levend vanaf doch werd zwaar gewond, brandwonden en een gebroken arm. Ter recuperatie werd hij naar een Kriegslazarett in Apeldoorn gebracht. Daar volgde op 13 april de bevrijding door Canadese troepen. Hij werd overgebracht naar een ziekenhuis in Engeland om verder te genezen. Na zijn revalidatie werd hij in januari 1946 weer goedgekeurd. In Nederland verzorgde hij diverse vluchten, onder andere vloog minister van Onderwijs Gielen met hem mee. Aan hem deed Leo Hendrikx tijdens die vlucht het verzoek om zijn schooldiploma te verkrijgen, hij was immers tijdens de 5e klas naar Engeland vertrokken. Er werd op zijn verzoek positief gereageerd en zo kwam Leo aan zijn gymnasiumdiploma.
Er volgde nog een plaatsing in Nederlands-Indië en in 1948 ving hij zijn studie aan in Wageningen. Na een tijdje ontstond er de mogelijkheid voor hem om ‘maandvlieger’ te worden; Uit dienst getreden vliegers konden 4 dagen per maand vliegen om zo hun vaardigheid op peil te houden en de Luchtmacht hield zo de beschikking over volleerd reservepersoneel. Na de Spitfires volgden de straaljagers, de Gloster Meteors. Leo Hendrikx bleef tot 1955 vliegen: hij kreeg er voor betaald en naar eigen zeggen was hij zo in Wageningen de rijkste student: hij financierde er zijn studie mee. Hij studeerde in januari 1955 af en werd zo ingenieur in de landbouweconomie. Er volgde een mooie carrière bij Heineken waarvoor hij vaak naar buitenlandse vestigingen van het brouwerijconcern moest.
In 1987 stopte hij met werken bij Heineken. Maar hij was met grote regelmaat present bij reünies van het Genootschap Engelandvaarders en genoot op hoge leeftijd van diverse eerbetonen aan hem: in 2018 werd hem het na de oorlog ingestelde draaginsigne Gewonden uitgereikt, en een hoogtepunt in 2021 was de uitnodiging om nog een keer mee te vliegen in een Spitfire en zo een rondje Nederland te doen; over zijn vroegere woonplaats Horn werd gevlogen en ook over zijn toenmalige woonplaats Heythuysen; ook de plaats van zijn crash in 1945 werd vanuit de lucht bezocht. Foto’s tonen een glunderende Leo Hendrikx. En zo zal ik mij hem blijven herinneren.
